Emotional Intelligence که به هوش عاطفی، هوش هیجانی و EQ نیز معروف است، توانایی درک، تفسیر، نشان دادن، کنترل، ارزیابی و استفاده از احساسات برای برقراری ارتباط موثر و سازنده با دیگران است. در واقع با داشتن هوش عاطفی است که ما میتوانیم با دیگران ارتباط صمیمانه برقرار کنیم، احساسات خود را کنترل کرده و رفتار دیگران را تفسیر کنیم تا زندگی اجتماعی بهتر و قدرت تصمیم گیری قوی‌تری داشته باشیم. البته برخی از کارشناسان معتقدند که هوش هیجانی برای موفقیت در زندگی مهمتر از IQ است. IQ مخفف کلمه Intelligence Quantity به معنای بهره هوشی است.
کاربرد هوش هیجانی در زندگی
ما قبلا مطلبی در مورد شناخت طیف های احساسی مختلف و کاربرد آنها در زندگی منتشر کرده‌ایم. پیش از معرفی راهکارهای تقویت هوش هیجانی، بیایید با کاربرد هوش هیجانی در زندگی شخصی و شغلی آشنا شویم:
1. EQ به ما کمک می کند تا استرس خود را مدیریت کنیم:
زمانی که صرف فکر کردن و نگرانی در مورد مسائل میشود، هرگز قابل بازیابی نیست. مدیریت استرس در نهایت منجر به صرفه جویی در زمان و بهبود عملکرد میشود.
حتما بخوانید: زبان بدن (body language) چیست؟
2. EQ باعث میشود تاثیرگذاری ما بر دیگران بیشتر شود:
چه در زندگی شخصی و چه در زندگی حرفه ای، زمانی که دست روی احساسات دیگران بگذاریم، تأثیرگذاری بر آنها آسان تر است، به خصوص زمانی که هوش عاطفی آنها از ما ضعیف تر باشد.به عنوان مثال، ممکن است مسائلی پیش بیاید که منجر به نگرانی یا استرس جمعی شود. اینکه بتوانیم در چنین شرایطی دیگران را آرام کنیم، از ما یک شخصیت قدرتمندتر در نگاه دیگران میسازد. این مزیت هوش هیجانی در زندگی شغلی مدیران، فروشندگان و معلمان تاثیر زیادی دارد
3. EQ منجر به خودآگاهی عاطفی میشود:
هوش عاطفی ما را از نقاط قوت و ضعف خود آگاه میسازد و زمانی به کمک ما می‌آید که افراد سعی می‌کنند با دست گذاشتن روی نقاط ضعف ما، در مذاکره ها یا بحث ها از ما پیشی بگیرند. درک خود و خودآگاهی یکی از مزایای هوش هیجانی است که به نوعی پایه و اساس رشد فردی و بهبود کیفیت زندگی است.
4. EQ به ما کمک می کند تا کنترل بهتری بر اعمال خود داشته باشیم:
آیا تا به حال در موقعیتی بوده‌اید که بعدا به این نتیجه رسیده باشید که هرگز چنین کاری را تکرار نخواهید کرد اما ناگهان می بینید که اوضاع از کنترل خارج شده و دوباره آن کار را تکرار کرده‌اید؟ یکی از مزایای هوش عاطفی این است که به ما کمک میکند تا احساسات خود را کنترل کنیم. این اتفاق می تواند زمانی رخ دهد که با دوستان یا غریبه ها یا با همکاران در محل کار بحث و یا مشاجره داریم. سطح بالای هوش هیجانی (EI) چیزی است که نحوه برخورد ما با مسائلی که عمیقاً به ما آسیب می‌رسانند را مشخص میکند؛ این در حالی است که بدون داشتن هوش عاطفی ممکن است ما در آن موقعیت واکنش تندی داشته باشیم.
از دست ندهید: روش‌های کاریزماتیک شدن
5. EQ مهارت جرئت ورزی را در ما تقویت میکند:
ابراز وجود برای بسیاری از مردم به نوعی کار دشواری است. اما فردی با هوش هیجانی بالا، می‌داند که بیان و ابراز خواسته ها و نظرات، از او شخصیتی منحصربه‌فرد میسازد. فردی که هوش عاطفی بالایی دارد افکار خود را کاملاً می‌سنجذ و حساب شده و با اعتماد به نفس بالا صحبت میکند و خیلی کم از گفته های خود پشیمان میشود.
چگونه در محیطی که هستیم هوش عاطفی خود را بالا ببریم؟
1. خودآگاهی را افزایش دهید:
- احساسات خود را شناسایی کنید: به احساسات خود در لحظه توجه کنید وبه آنها برچسب بزنید. از خود بپرسید “من الان چه احساسی دارم؟” و “چه چیزی باعث این احساس شده است؟”
- محرک‌های خود را بشناسید: چه چیزهایی باعث واکنش‌های عاطفی شدید در شما می‌شوند؟ آگاهی از محرک‌هایتان می‌تواند به شما کمک کند تا قبل از اینکه از کنترل خارج شوند، آنها را مدیریت کنید.
- نقاط قوت و ضعف عاطفی خود را بشناسید: در چه زمینه‌هایی مهارت بیشتری در مدیریت احساسات خود دارید؟ چه زمینه‌هایی نیاز به کار بیشتری دارند؟
2. احساسات خود را مدیریت کنید:
گاهی در زندگی ما در موقعیت هایی قرار میگیریم که داشتن کنترل بر احساسات و غلبه بر آنها تبدیل به چالش بزرگی میشود. از غلبه بر ترس از شکست گرفته تا عدم رضایت درونی بعد از موفقیت، این چالش ها بر سر راه ما قرار میگیرند.
- تنفس عمیق و مدیتیشن: تمرینات تنفس عمیق و مدیتیشن می‌توانند به شما در آرامش و تمرکز در مواقع استرس یا اضطراب کمک کنند.
- خودگویی مثبت: با خودتان با لحنی مثبت و دلگرم کننده صحبت کنید و از سرزنش خود خودداری کنید.
- مقابله سالم: راه‌های سالمی برای مقابله با احساسات ناخوشایند مانند ورزش، صحبت با یک دوست یا گوش دادن به موسیقی پیدا کنید.
ببینید: اهمیت فن بیان
3. همدلی را تمرین کنید:
- دیدگاه دیگران را در نظر بگیرید: سعی کنید دنیا را از دیدگاه دیگران ببینید و احساسات آنها را درک کنید.
- با دقت گوش کنید: وقتی کسی با شما صحبت میکند، با دقت به او گوش کنید و سعی کنید حرف‌هایش را درک کنید.
- احساسات دیگران را تأیید کنید: به دیگران نشان دهید که احساساتشان را درک می‌کنید و به آنها اهمیت می‌دهید.
4. مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت کنید:
- ارتباط قاطعانه: یاد بگیرید که افکار و احساسات خود را به طور واضح و قاطعانه بیان کنید.
- حل مسئله: در هنگام بروز مشکل، به طور موثر با دیگران همکاری کنید تا راه حلی پیدا کنید.
2 تمرین عملی برای تقویت هوش هیجانی
1. تکنیک یادداشت ویژگی‌های مثبت اطرافیان برای تقویت هوش هیجانی:
نحوه انجام این تکنیک:
- یک دفترچه یادداشت یا یک فایل دیجیتال به عنوان “دفترچه یادداشت ویژگی‌های مثبت” تهیه کنید.
- هر روز، زمانی را به یادداشت ویژگی‌های مثبت یکی از افراد اطرافتان اختصاص دهید. این افراد می‌توانند اعضای خانواده، دوستان، همکاران یا حتی غریبه‌هایی باشند که با آنها در طول روز تعامل دارید.حداقل سه ویژگی مثبت را در مورد آن شخص یادداشت کنید. سعی کنید ویژگی‌هایی را انتخاب کنید که خاص و قابل توجه باشند. در صورت تمایل، می‌توانید دلیل اینکه آن ویژگی را تحسین می‌کنید را نیز بنویسید.
- این کار را به طور منظم انجام دهید. هرچه بیشتر این تکنیک را تمرین کنید، تأثیر مثبت آن را بیشتر خواهید دید.
نکاتی برای اثربخشی بیشتر این تکنیک:
- بر جزئیات تمرکز کنید. به جای اینکه فقط بنویسید “آنها مهربان هستند”، ویژگی‌های خاصی را که نشان دهنده مهربانی آنها است، مانند “آنها همیشه به دیگران کمک می‌کنند” یا “آنها همیشه به حرف‌های دیگران گوش می‌دهند” را یادداشت کنید.
- خلاق باشید. از واژگان مختلف برای توصیف ویژگی‌های مثبت استفاده کنید.
- صادق باشید. فقط ویژگی‌هایی را یادداشت کنید که واقعاً در آن شخص می‌بینید.
- بر روی نکات مثبت تمرکز کنید. به جای اینکه روی نقص‌ها یا اشتباهات تمرکز کنید، بر ویژگی‌های خوب آن شخص تمرکز کنید.
- از این تکنیک برای قدردانی از دیگران استفاده کنید. دفترچه یادداشت خود را به عنوان فرصتی برای ابراز قدردانی از افراد اطرافتان در نظر بگیرید.
فواید این تکنیک:
- تمرکز شما را بر نکات مثبت زندگی افزایش می‌دهد.
- به شما کمک میکند تا با غلبه بر کم‌رویی روابط قوی‌تری با دیگران برقرار کنید.
- مهارت‌های همدلی و درک شما را ارتقا می‌دهد.
مطالعه کنید: ویژگی‌های افراد باهوش
2. تمرین خواندن یک جمله با هفت احساس مختلف
نحوه انجام این تمرین:
- یک جمله ساده انتخاب کنید. به عنوان مثال، جمله “من از دیدن تو خوشحالم”
- آن جمله را با هفت احساس مختلف بخوانید: غم، شادی، عصبانیت، انزجار، تعجب، تمسخر و ترس.
- توجه کنید که چگونه لحن و بیان شما با هر احساس تغییر میکند. به تنش عضلانی، حالات چهره و حرکات بدن خود توجه کنید.
- سعی کنید هر احساس را تا حد ممکن واقعی و طبیعی بیان کنید.
- این تمرین را با جملات مختلف و افراد دیگر تکرار کنید.
نکاتی برای افزایش اثربخشی این تمرین:
- در یک مکان آرام و بدون حواس‌پرتی تمرین کنید.
- چشمان خود را ببندید و روی احساسات خود تمرکز کنید.
- از اغراق یا بازیگری خودداری کنید.
- به احساسات خود اجازه دهید تا به طور طبیعی جریان پیدا کنند.
- از این تمرین به عنوان فرصتی برای کشف احساسات خود و نحوه بیان آنها استفاده کنید.
فواید این تمرین:
- به شما کمک میکند تا احساسات خود را بهتر بشناسید.
- مهارت همدلی و درک شما را ارتقا می‌دهد.
- به شما کمک میکند تا احساسات خود را به طور موثرتر بیان کنید.
- اعتماد به نفس شما را در روابط اجتماعی افزایش می‌دهد.
- به شما کمک میکند تا با احساسات دشوار مانند خشم، اضطراب و غم و اندوه مقابله کنید.
کلام آخر
به طور کلی نمی توان مزایای هوش هیجانی را در مورد زندگی نادیده گرفت. دستیابی به یک زندگی بهتر بدون تقویت هوش هیجانی امکان پذیر نیست. در این مقاله سعی کردیم اهمیت هوش هیجانی و عاطفی و راهکارهای تقویت آن را به طور خلاصه برای شما جمع آوری کنیم.
