گیمیفیکیشن یا بازی‌سازی، به معنای هنر تعبیه کردن مکانیزم‌های بازی در فضاهایی است که به صورت پیش فرض برای بازی طراحی نشده‌‌اند. متخصصان گیمیفیکیشن می‌کوشند ضمن تامین نیاز انسان به بازی، از این نیاز به نفع کسب‌وکارها برای وفادارسازی مشتریان و افزایش درگیری ذهنی آنان استفاده نمایند. بنابراین می‌توان گفت که از گیمیفیکیشن با هدف تغییر رفتار مخاطب به منظور کسب دستاوردهای تجاری استفاده می‌شود. در این محتوا قصد داریم به طور جامع در مورد این مفهوم پرکاربرد و امروزی توضیحاتی را ارائه دهیم. به همین خاطر از شما همراهان عزیز دعوت می‌کنیم تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
گیمیفیکیشن (Gamification) چیست؟
مفهوم گیمیفیکیشن در میان محققان و اجراکنندگان در زمینه‌های عملی و تخصصی و رشته‌های دانشگاهی شناخته شده است. امروزه گیمیفیکیشن در زمینه‌های مختلف از جمله یادگیری، مدیریت دانش، کسب‌وکار و بهداشت مورد مطالعه قرار گرفته است.
در طول دهه‌ای از تحقیقات گیمیفیکیشن، محققان چندین تعریف از گیمیفیکیشن پیشنهاد داده، دیدگاه‌های نظری پیشرفته ارائه نموده و چندین بررسی تحقیقاتی سیستماتیک را انجام داده‌اند. گیمیفیکیشن، بازی‌سازی یا طراحی بازی، به کارگیری استراتژیک اصول، مکانیزم‌ها و عناصر طراحی بازی در محیط‌های غیربازی اشاره دارد. با هدف حل مسائل، افزایش مشارکت و ترغیب افراد به دستیابی اهداف، اغلب از پلتفرم‌های دیجیتال برای این منظور استفاده می‌شود.
این تکنیک تجربه بازی‌انگیز و تعاملی را ترویج می‌کند که بهبود خودکارهای ادراک شده، توانایی و ارتباط مرتبط بین کاربران را تقویت می‌سازد. در زمینه‌هایی مانند آموزش، کسب‌وکار، بازاریابی و خدمات، گیمیفیکیشن ابزار چندمنظوره‌ای است که به ارتقای تجربه کاربری و ایجاد ارزش در محیط‌های متعدد کمک می‌کند. منظور از سیستم بازی، استفاده از رقابت، انگیزه، فعالیت‌های گروهی، طراحی پروژه بازی و المان‌های آن است.
حتی می‌توان جایزه‌ای نیز برای برنده رقابت در نظر گرفت تا بدین ترتیب، فعالیتی که ذاتا یک بازی نیست، بیشتر به بازی و تفریح شبیه شود.
تاریخچه گیمیفیکیشن
واژه گیمیفیکیشن برای نخستین بار در سال ۲۰۰۲ مطرح گردید اما تا سال ۲۰۱۰ توجه زیادی به آن نشد. این مفهوم ابتدا در زمینه رسانه‌های دیجیتال در سال ۲۰۰۸ معرفی شد و با انتشار کتابی درباره چگونگی استفاده از عناصر بازی، محبوبیت بیشتری پیدا کرد. در سال ۲۰۱۱، شرکت‌ها و دانشگاه‌ها به این موضوع توجه بیشتری داشتند و تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شد. در آن زمان این بازار رشد قابل توجهی داشت و شرکت‌ها با سرمایه‌گذاری در زمینه بازی‌آفرینی به ارائه خدمات مرتبط پرداختند.
قبل از استفاده از اصطلاح بازی‌آفرینی، تحقیقات زیادی در مورد نقش شادی و بازی در نرم‌افزارها انجام شد. در اواخر دهه ۹۰، پژوهشی با موضوع «شادی به عنوان یک عنصر در طراحی نرم‌افزار» انجام گردید. این ایده بهبود تجربه کاربری را از طریق اضافه کردن لذت، چالش و احساسات مثبت ایجاد می‌کرد. در سال ۲۰۱۰، اصطلاح گیمیفیکیشن به شدت محبوب شد و شرکت‌هایی مانند بانچبال و بج‌ویل شروع به استفاده از المان‌های بازی در وب‌سایت‌ها کردند.
مطالعه کنید: ترتیب 10 تا از بهترین برندهای دنیا
چرا به‌کارگیری گیمیفیکیشن حائز اهمیت است؟
بازی یک عملیات بنیادین انسانی است که می‌تواند کنجکاوی را برانگیزاند و تسهیل کسب مهارت‌ها و تغییر رفتار را فراهم آورد. تحقیقات بنیادین در زمینه علوم، اثراتی نشان داده است که هفت احساس ابتدایی وجود دارد که انسان‌ها با سایر پستانداران به اشتراک می‌گذارند.
برخی از این احساسات بسیار مترقی و قسمتی از زندگی روزمره و فعالیت‌های روزانه هستند؛ مانند ترس، خشم و مراقبت. برخی از این احساسات نیز بسیار جالب و بااهمیت ویژه‌ای برای آموزش هستند، همانند کاوش (جستجو) و بازی. هر یک از این‌ها عناصر اساسی بازی‌ها هستند. بازی‌ها می‌توانند به عنوان سیستم‌های مبتنی بر قوانین، انتخاب‌های معنی‌دار به سوی اهداف قابل قبول تعریف شوند.
در گذشته‌های دور، انسان‌ها بخش مشخص‌شده‌ای از وقت روزانه خود را برای بازی و سرگرمی در نظر می‌گرفتند؛ اما به تدریج سهم کار و فعالیت‌های اقتصادی در زندگی روزانه به حدی زیاد شد که فرصت کمتری برای بازی و تفریح باقی ماند.
یکی از روندهای قابل توجه در جامعه و اقتصاد این است که تکنیک‌های گیمیفیکیشن در اقسام مختلف این حوزه‌ها یکجا استفاده می‌شود. یک بررسی سیستماتیک نشان داده است که حوزه آموزش به عنوان یکی از حوزه‌های اصلی‌ای است که گیمیفیکیشن به طور گسترده پیاده‌سازی شده و مورد تحقیق قرار گرفته است. در منظر آموزشی، قدرت تأثیرگذاری تغییرآفرین گیمیفیکیشن به تنهایی محدود به سرگرم کردن یادگیری نیست.
تحقیقات نشان می‌دهد که محیط‌های گیمیفیکیشن طراحی شده به خوبی می‌توانند مجموعه‌ای از مزایای شناختی و احساسی مانند افزایش توانایی حل مسئله، مهارت‌های همکاری و انعطاف‌پذیری در مواجهه با چالش‌ها را تقویت کنند. علاوه بر این، گیمیفیکیشن می‌تواند به خصوص در تقویت انگیزه درونی تأثیرگذار باشد و بدین ترتیب به مشارکت و بهره‌وری در طولانی مدت و بهبود یادگیری کمک نماید.
چگونه از گیمیفیکیشن استفاده نماییم؟
برای اینکه بتوانید از گیمیفیکیشن به خوبی در کسب‌وکار خود بهره‌مند شوید می‌توانید برای شرکت در بازی انگیزه ایجاد کنید، حس رقابت را در شرکت‌کنندگان برانگیزانید، افراد را تشویق به بازاریابی توصیه‌ای کنید و یا حتی یک جایزه برای برنده در نظر بگیرید تا انگیزه‌ای برای بازی به وجود آورد.
به عنوان مثال شما می‌توانید تخفیفی برای خرید محصول خود پیشنهاد دهید و یا حتی یکی از محصولات‌تان را به صورت کاملا رایگان جایزه بدهید. در حال حاضر در ایران نیز از گیمیفیکیشن به روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. برای مثال: روی بسته محصول کدی درج می‌شود و در پایان ماه از بین کدها قرعه‌کشی شده و به برندگان جوایزی اهدا می‌گردد یا در پست‌های اینستاگرام از کاربران خواسته می‌شود تا تعدادی را منشن کرده و در قرعه‌کشی شرکت کنند.
مثال‌هایی واقعی از گیمیفیکیشن در محیط کسب‌وکار
- برند M&M در سال 2013 در اکانت فیسبوک خود تصویری از دایره‌های کوچک بسیار با رنگ‌های متنوع منتشر کرد که در تمام دایره‌ها جز یکی، نام برند درج شده بود. بنابراین این برند از کاربران درخواست کرد تا دایره بدون نام را پیدا کرده و برنده بازی شوند. این بازی به قدری مردم را به وجد آورد که به سرعت بیش از 25 هزار لایک خورد و 6 هزاربار به اشتراک گذاشته شد. البته لازم به ذکر است نکته ظریفی که باعث موفقیت این گیمیفیکیشن شد، خاطره‌انگیز بودن این بازی و یادآوری دوران کودکی کاربران بود.
- استارباکس یک برند معروف است که اهمیت بالایی به رضایت مشتریان خود می‌دهد. یکی از روش‌هایی که این برند برای جذب و حفظ مشتریان خود به کار می‌برد نیز گیمیفیکیشن است. این بازی سه مرحله‌ای به مشتریان این امکان را می‌داد که با هر خرید ستاره‌هایی را جمع کرده و با پر شدن سه ستاره، به جوایز مختلفی مانند غذا و نوشیدنی رایگان دست پیدا کنند. این گیمیفیکیشن به سادگی با جوایز پرکشش خود توانست تعداد زیادی از مشتریان را به خود جلب کند.
- برند مک‌دونالد نیز برای افزایش فروش خود از بازی معروف مونوپولی استفاده کرد. این بازی در سال 1987 و به صورت آفلاین طراحی شد؛ به این صورت که پس از خرید مشتری، یک بلیط به او داده می‌شد و هر بلیط نماینده یک جایگاه برد در مونوپولی بود. مشتری باید تمام قطعات یکی از رنگ‌ها را جمع می‌کرد تا بتواند جایزه نهایی را دریافت کند. این بازی به اندازه‌ای محبوب شد که میزان فروش محصولات این رستوران را در سال 2010 به میزان 6/5 درصد افزایش داد.
کلیک کنید: بهترین سایت های موفقیت در ایران
سخن پایانی
تأثیر گسترده گیمیفیکیشن در بخش‌های مختلف، روش‌های سنتی مشارکت را تغییر داده است. یادگیری مبتنی بر گیمیفیکیشن روندی است که به دلیل توسعه دیجیتال در سال‌های اخیر توجه بیشتری را به خود جلب نموده است. با افزایش رقابت در دنیای دیجیتال میان کسب‌وکارها، اگر قصد دارید از رقبایتان جلوتر باشید، باید تمایز ایجاد کنید و این تمایز امروزه با گیمیفیکیشن امکان‌پذیر است.
با این روش می‌توانید مشتریان را به صفحه خود بکشانید و آن‌ها را مجاب کنید تا شما را به دوستان و اطرافیان‌شان معرفی نمایند. از سوی دیگر مهم‌ترین اهمیت گیمیفیکیشن در افزایش تعامل و مشارکت مخاطبان است که سبب می‌شود موتورهای جستجو و شبکه‌های اجتماعی شیفته کسب‌وکار شما شوند.
